Được lãnh đạo bởi Masayoshi Son, Quỹ Tầm nhìn của Tập đoàn SoftBank (Nhật Bản) đang kiểm soát công nghệ thế giới với từng công ty một.
Sáng ngày 20/7/2017, tại khách sạn sang trọng Prince Park Tower ở Tokyo, Masayoshi Son xuất hiện trên sân khấu trước một hội trường chật kín người, hình bóng nhỏ bé của ông được chiếu sáng bởi ánh đèn trắng sáng. Son, CEO của tập đoàn tài chính, năng lượng và internet Nhật Bản SoftBank Group, ăn mặc giản dị như thói quen của ông, trong bộ vest xám và áo sơ mi sọc, mỉm cười và giới thiệu bản thân bằng tiếng Nhật.
Son được biết đến với những phép ví von huyền ảo và những bài diễn thuyết dài. Năm 2010, bài nói về “kế hoạch 300 năm cho tương lai” của ông mở đầu bằng sự suy ngẫm về bản chất của nỗi buồn, với câu hỏi một cách hùng hồn, “Điều buồn nhất trong cuộc đời là gì? Điều gì mang lại cho bạn hạnh phúc tột cùng?” Vào năm 2016, ông đã đánh đồng Internet of Things (IoT) với sự bùng nổ cuộc sống của kỷ Cambri, so sánh lợi thế tiến hóa được trao cho loài đầu tiên có mắt với sự kết hợp của cảm biến và AI được IoT kích hoạt.
Nói chuyện với hàng trăm nhà công nghệ và doanh nhân, ông đã so sánh SoftBank với giai cấp quý tộc của Cách mạng Công nghiệp, một tầng lớp đặc quyền đầu tư vào công nghệ và khoa học vì lợi ích chung. Hai tháng trước, SoftBank đã ra mắt chi nhánh đầu tư trị giá 100 tỷ USD, Vision Fund (Quỹ Tầm nhìn) trở thành quỹ công nghệ lớn nhất trong lịch sử. Theo cách nói ẩn dụ của Son, Quỹ Tầm nhìn là tiền đề của cuộc cách mạng thông tin. “Tôi thực sự không muốn đi ngủ,” ông nói. “Tôi không muốn lãng phí. Đây là những khoảng thời gian rất thú vị ”.
Nhiều CEO trong số khán giả hôm đó là người nhận khoản đầu tư của quỹ. Không ngoại lệ, tất cả họ đều đã gặp riêng Son, tại văn phòng của ông ở Shiodome, Tokyo, hoặc trong dinh thự trị giá 117,5 triệu USD của ông ở Woodside, California. Hầu hết mô tả nhà đầu tư huyền thoại được biết đến với cái tên Masa, nói năng nhẹ nhàng, một người đàn ông khiêm tốn và có tầm nhìn xa về tương lai: danh tiếng được chứng minh bằng những thành tựu của ông.
Vào những năm 1970, Son di cư sang Mỹ để học tập. Vào thời điểm đó, ông chỉ có kiến thức sơ đẳng về tiếng Anh và đã kiếm được một triệu USD đầu tiên bằng cách nhập các trò chơi điện tử của Nhật Bản như Space Invaders. Năm 1996, chính Son đã đề nghị khoản đầu tư 100 triệu USD với doanh nhân Jerry Yang, lúc đó là CEO của một công ty khởi nghiệp đang gặp khó khăn là Yahoo!. Sự sáng suốt của ông đã được đền đáp. Đến năm 2000, Yahoo! đã trở thành công cụ tìm kiếm trên web thống trị trong kỷ nguyên trước khi sự sụp đổ của Internet diễn ra.
Đó cũng là năm Son gặp một giáo viên trẻ người Trung Quốc, đồng thời là người sáng lập công ty thương mại điện tử Alibaba. Ông thuyết phục Jack Ma chấp nhận khoản đầu tư 20 triệu USD, với lời hứa rằng ông sẽ biến công ty của Ma thành một Yahoo! tiếp theo. Khi Son thực hiện một khoản đầu tư mới, đôi khi ông nói với các nhà sáng lập rằng họ cũng có thể lớn như Alibaba, một trong những công ty lớn nhất thế giới. Eugene Izhikevich, Giám đốc điều hành của công ty khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo Brain, cho biết: “Vào năm 2000, ông ấy biết Trung Quốc sẽ trở nên lớn mạnh nên quyết định đầu tư. “Sau khi bong bóng dot.com sụp đổ, ông ấy đang đầu tư vào Trung Quốc. Ở cái thời điểm đó, người ta vẫn phải lái xe trên một con đường đất từ Hồng Kông đến Thâm Quyến. Ông ta dường như có năng lực nhìn mọi thứ trước khi chúng trở thành hiện thực. Những gì hiển nhiên đối với ông ấy, mười năm sau trở thành điều hiển nhiên đối với những người khác.”
Tại sự kiện ở Tokyo, Son giới thiệu các CEO lên sân khấu. Đầu tiên, ông chào đón Marc Raibert, sáng lập công ty robot Boston Dynamics, người muốn thay đổi thế giới bằng cách chế tạo những con robot có khả năng cơ sinh học vượt trội so với con người. (SoftBank đã mua lại công ty từ Alphabet với số tiền không được tiết lộ),
Raibert mang theo Spot Mini, một robot bốn chân đã nhanh chóng bắt đầu thể hiện các kỹ năng định vị của mình. “Masa, tôi nghĩ ông có thể phải lùi lại vì đang cản đường,” Raibert cảnh báo Son. “Hiện robot của tôi chưa phát hiện được người.” Raibert kết thúc bằng cách tuyên bố niềm tin của mình rằng “robot sẽ lớn hơn internet” và cảm ơn SoftBank đã hỗ trợ anh ta. Son đáp lại cảm ơn và nói: “Chúng ta sẽ cùng nhau thay đổi thế giới. Chúng tôi sẽ đưa rất nhiều AI vào robot”.
Tiếp đến là Greg Wyler, sáng lập OneWeb, người đã chỉ ra rằng, đối với tất cả các cuộc thảo luận về một tương lai siêu kết nối, thực tế là 54% hành tinh không có quyền truy cập internet. Ông trình bày chi tiết kế hoạch triển khai 900 vệ tinh phi địa tĩnh để đảm bảo những nơi xa nhất trên thế giới có thể truy cập Internet vào năm 2027. Khi kết thúc, Wyler cảm ơn sự hỗ trợ của SoftBank. “Chúng tôi sẽ thay đổi thế giới, chúng tôi sẽ kết nối tất cả mọi người vào mạng internet này,” Son trả lời khi cùng anh rời sân khấu.
Trí tuệ nhân tạo và các thành phần phụ của dữ liệu phổ biến, kết nối tốc độ cao và robot tự động là mẫu số chung giữa các diễn giả ngày hôm đó: Helmy Eltoukhy, giám đốc điều hành của Guardant Health, muốn chinh phục ung thư bằng dữ liệu; Matt Barnard, sáng lập nền tảng trồng trọt trong nhà Plenty, đã sử dụng máy học để trồng cây trong môi trường tối ưu hóa; và Bill Huang, doanh nhân đứng sau công ty khởi nghiệp Cloud Minds, muốn chế tạo robot dựa trên đám mây đầu tiên trên thế giới. Ông tuyên bố: “Chúng tôi có thể giúp hướng dẫn một người mù bằng cảm biến. “Chúng tôi có thể thay thế chó dẫn đường!”
Trong bài nói chuyện kết thúc, Son đứng lên sân khấu và hồi tưởng: “Năm 17 tuổi, lần đầu tiên nhìn thấy bức ảnh chụp bộ vi xử lý, tôi đã khóc. Tôi đã bị lấn áp”. Sau đó, ông giới thiệu Simon Segars, Giám đốc điều hành của công ty thiết kế chip Arm Holdings của Anh.
Segars nói: “Bộ vi xử lý đầu tiên của chúng tôi có kích thước bằng một chiếc cúc áo sơ mi. “Giờ đây, chúng tôi có thể cung cấp sức mạnh xử lý gấp hàng nghìn lần với một con chip có kích thước bằng đầu kim”. Các bộ vi xử lý Arm đang được sử dụng trong phẫu thuật robot, xe tự hành và máy ảnh thông minh, nhưng tương lai của AI sẽ không thực tế, quá ngốn điện và độ trễ lớn nếu tất cả dữ liệu đó phải được gửi đến đám mây để xử lý rồi quay lại.
Segars nói: “Nếu mỗi người dùng Android thực hiện ba phút nhận dạng giọng nói mỗi ngày, Google sẽ phải tăng gấp đôi trung tâm dữ liệu của họ. Thế hệ vi xử lý tiếp theo sẽ phải kết hợp AI và xử lý dữ liệu trên chính cảm biến. Chúng tôi không thể tự mình làm điều đó. Chúng tôi phải làm việc cùng nhau trong quan hệ đối tác với các công ty khác để triển khai các công nghệ này.”
Kết thúc cuộc nói chuyện, Son bắt tay Segars, nói rằng sự hiện diện của Arm là không thể thiếu không chỉ với SoftBank mà còn đối với toàn thể nhân loại. “Họ là thành viên của gia đình chúng ta”, Son nói với khán giả “Nếu chúng ta có thể cùng chung tay góp sức, chúng ta sẽ là đỉnh cao của thế hệ mới này, biến tương lai thành một nơi tốt hơn để tồn tại”.
Son đã cố gắng biến SoftBank trở thành công ty lớn nhất thế giới kể từ ngày thành lập năm 1981, với tư cách là một nhà phân phối phần mềm PC (SoftBank là viết tắt của Bank of Software) – ngày mà ông – một doanh nhân 24 tuổi – đứng trên đống thùng trước mặt hai nhân viên của mình và hào hứng hứa rằng một ngày nào đó họ sẽ trở thành người vĩ đại nhất thế giới. Những nhân viên đó nghỉ việc vài ngày sau đó, nhưng Son, hiện 61 tuổi, không ngừng theo đuổi tham vọng “tầm nhìn 300 năm” của mình: một cuộc cách mạng công nghệ mà cuối cùng sẽ đạt đến đỉnh điểm, một thời điểm trong lịch sử nơi AI thay thế trí thông minh của con người và xác định lại mọi ngành đơn lẻ trong nền kinh tế toàn cầu.
Trong phiên bản tương lai đó, SoftBank sẽ không phải là phiên bản kế tiếp của Google hay Microsoft – Son không tin rằng một thương hiệu hoặc một mô hình kinh doanh có thể mang lại điểm đặc biệt. Điều mà Son gọi là chiến lược “cụm số một”: một hệ sinh thái do SoftBank dẫn đầu gồm các công ty AI, bao gồm tất cả các ngành từ chăm sóc sức khỏe đến vận tải, từ gọi xe đến robot, một sự đa dạng làm nền tảng cho danh mục đầu tư của Quỹ Tầm nhìn.
Son nói với khán giả tại hội nghị năm 2017 “Chúng tôi muốn thành lập một liên minh các doanh nhân có cùng chí hướng. Một cuộc cách mạng không bao giờ có thể thành hiện thực với sức mạnh của một người.” Và trung tâm của hệ sinh thái đó là Arm Holdings, công ty thiết kế bộ vi xử lý nhỏ, tiêu thụ điện năng thấp có mặt trong 95% điện thoại thông minh, chưa kể đến hầu hết loa thông minh, thiết bị theo dõi sức khỏe, máy bay không người lái và TV.
Son quen Segars vào năm 2006, khi lần đầu tiên ông gặp Warren East, Giám đốc điều hành lúc đó của Arm, và Segars là một trong những nhân viên đầu tiên của công ty. Vào thời điểm đó, Arm đã nắm giữ cổ phần chi phối trong thị trường di động non trẻ. Chỉ riêng điều này đã gây ấn tượng với Son.
Ông biết rằng điện thoại di động sẽ sớm vượt trội so với PC và kết quả là trọng tâm của internet sẽ chuyển từ máy tính để bàn sang điện thoại thông minh. Son dự kiến rằng kiến trúc công suất thấp, xử lý cao của vi mạch Arm sẽ là trung tâm của nền kinh tế kỹ thuật số trong tương lai.
Tầm nhìn sâu sắc này là trụ cột cho việc việc SoftBank mua lại Vodafone Nhật Bản, một nhà cung cấp dịch vụ di động đang gặp bao vây bởi khó khăn do các kết nối và thiết bị cầm tay không hợp thời trang, thương vụ diễn ra chỉ vài tuần trước cuộc họp của ông với các giám đốc điều hành của Arm. Hội đồng quản trị của SoftBank đã nghi ngờ về việc mua lại, nhưng Son tỏ ra kiên quyết.
Ngoài ra, ông có một lợi thế chiến lược. Trước khi mua lại, Son đã đến California để gặp Steve Jobs, mang theo một bản phác thảo vẽ tay của một chiếc điện thoại thông minh và đưa nó cho CEO Apple. (“Nó trông giống như một con cóc bị kẹt pin,” Son nói trong một cuộc phỏng vấn năm 2016 với The Nikkei). Jobs ghét bản phác thảo xấu xí nhưng ông nói với Son rằng trực giác của ông đã đúng. Jobs đã phát triển các nguyên mẫu đầu tiên của iPhone. Son rời khỏi cuộc họp với cam kết trong trường hợp việc mua lại Vodafone được tiến hành, ông sẽ cấp một hợp đồng độc quyền để phân phối iPhone tại Nhật Bản.
Segars và Son vẫn giữ liên lạc và gặp lại vài lần nữa vào năm 2006, sau đó là năm 2014 và 2015. Vào thời điểm Segars thay thế East làm giám đốc điều hành vào năm 2013, như Son dự đoán, Arm đã củng cố thị phần của mình trong ngành chip, cấp phép sản phẩm của mình cho Apple, Samsung, Nvidia và Qualcomm. Và như Son đã xác định, Vodafone Japan (nay là SoftBank Mobile) đã trở thành một trong những công ty di động hàng đầu của Nhật Bản – nhờ vào hợp đồng độc quyền với iPhone của Apple.
Vào tháng 6/2016, Segars gặp Son trong bữa tối tại biệt thự ở California. Về sau Segars mô tả đây là cuộc phỏng vấn xin việc quan trọng nhất trong cuộc đời, chỉ là thời điểm đó anh đã không biết điều này. Trong cuộc gặp mặt, Segars đã chia sẻ với Son về tình thế khó xử mà anh đang phải đối mặt tại Arm, nhưng lưu ý rằng nó cũng mang đến nhiều cơ hội lớn. Với thị trường điện thoại thông minh bão hòa và tỷ suất tăng trưởng giảm, Arm sẽ phải giảm tỷ suất lợi nhuận xuống đáng kể để đầu tư dài hạn vào các lĩnh vực như AI, cảm biến, 5G và xe tự hành. Segars nói: “Chúng tôi đã có những cuộc trò chuyện khó khăn với các bên liên quan. Tôi đã được hỏi lý do tại sao tất cả lợi nhuận của chúng tôi đều giảm, giải thích rằng chúng tôi đang đầu tư vào các cơ hội dài hạn. Tôi vẫn còn nhớ rất rõ vẻ mặt kinh ngạc trên khuôn mặt của một anh chàng”
Vài ngày sau cuộc họp, Son đã gọi cho Segars: “Tôi cần nói chuyện với chủ tịch của anh càng sớm càng tốt.” Segars trả lời. “Tôi xin lỗi, điều đó sẽ không xảy ra,” Stuart Chambers, Chủ tịch của Arm, đang đi nghỉ trên du thuyền ở Địa Trung Hải. Nhưng Son nhất quyết: “Không, không, không. Anh phải biến điều này thành hiện thực. Tôi sẽ đưa anh ra. Hãy đến cảng gần nhất, tôi sẽ đưa anh bay đến đó và chúng ta sẽ có cuộc họp này”.
Họ gặp nhau tại The Pineapple, một nhà hàng hải sản trên bến du thuyền ở Marmaris, ven sông Thổ Nhĩ Kỳ. Son đã đặt chỗ toàn bộ nhà hàng, khi Segars và Chambers đến, không có ai bên trong ngoài những người phục vụ. Khi Son đến, ông ngồi xuống và nói với giám đốc điều hành người Anh rằng ông muốn mua Arm với một loạt lời hứa: công ty sẽ vẫn là một công ty con độc lập với Softbank; Son sẽ không can thiệp vào việc quản lý hàng ngày của Arm; và công ty sẽ được phép đầu tư tất cả lợi nhuận vào nghiên cứu và phát triển.
Segars nhớ lại: “Tôi đã cố gắng bình tĩnh nhất có thể”.
Segars và Chambers quay trở lại Cambridge và chuyển lời đề nghị tới Hội đồng quản trị. Trong một tuần, một mức giá đã được thỏa thuận; thẩm định đã được hoàn thành chỉ trong hai tuần; toàn bộ quá trình mất 10 tuần. Ian Thornton, phó chủ tịch phụ trách quan hệ nhà đầu tư của Arm cho biết: “Để mua một công ty FTSE 100 trong khoảng thời gian ngắn như vậy thật là ngoạn mục. (FTSE 100: chỉ số cổ phiếu của 100 công ty có giá trị vốn hóa thị trường lớn nhất niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán London).
Rene Haas, chủ tịch của mảng tài sản sở hữu trí tuệ của Arm Group đồng ý: “Những quy trình này có thể kéo dài trong nhiều năm, nhưng tốc độ này nhanh chóng một cách điên rồ. Nó nghĩa đen là diễn ra với tốc độ ánh sáng”
Vào một ngày Chủ nhật, ủy ban điều hành của Arm – cho đến thời điểm đó vẫn chưa được biết về các cuộc đàm phán đang diễn ra – nhận được một tin nhắn từ Segars triệu tập một cuộc họp vào tối hôm đó. Haas nói: “Tôi đã nhắn tin cho một thành viên khác của ban điều hành cuộc họp. “Tất cả chúng tôi đều như thể Simon sẽ từ chức? Chúng tôi không biết. ”Tối hôm đó, các giám đốc của Arm đã gặp nhau trong phòng họp của công ty. Segars phục vụ vài món ăn nhẹ và nói với họ. “Ngày mai sẽ chính thức thông báo rằng SoftBank đã mua Arm.”
Đối với nhiều người trong phòng, thông báo này không có ý nghĩa gì. Tại sao SoftBank, một công ty viễn thông Nhật Bản, lại mua Arm, một công ty cấp phép IP chip? “Tôi đang nghĩ: ông Masa này là ai?” Haas nhớ lại. “Ông ấy có thực sự hiểu những gì chúng ta làm không? Tôi về nhà và truy cập vào Google tìm SoftBank và Masa”
Vào thứ Hai, ngày 18/7/2016, Son bắt đầu một ngày với cuộc gặp sớm với Thủ tướng Anh lúc bấy giờ là George Osborne. Sau cuộc trưng cầu dân ý về Brexit một tháng trước đó, chính phủ đã lo ngại về việc nước ngoài tiếp quản công ty công nghệ có giá trị nhất của Vương quốc Anh. Son đã đồng ý một cam kết sau lời đề nghị – một loạt lời hứa ràng buộc pháp lý với hội đồng tiếp quản của Vương quốc Anh rằng trong 5 năm, tới SoftBank sẽ tăng gấp đôi số nhân viên và giữ trụ sở chính vẫn ở Cambridge.
Sáng hôm đó, thông báo về việc mua lại đã được đưa ra: Arm đã được SoftBank mua lại với giá 17 bảng một cổ phiếu – tổng cộng là 24 tỷ bảng. Hermann Hauser, người đã tham gia vào những ngày đầu của Arm và được coi là một trong những doanh nhân có ảnh hưởng nhất của Vương quốc Anh, nói với BBC rằng đó là một “ngày buồn” đối với công nghệ của nước Anh.
Chiều hôm đó, Son đến Cambridge để gặp các thành viên của ủy ban điều hành Arm’s. “Ông ta cười rạng rỡ như một đứa trẻ vừa có một món đồ chơi mới,” Haas nhớ lại. “Ông ta đang nói đây là ngày thú vị nhất trong cuộc đời tôi. Tôi đã theo dõi công ty này trong 30 năm. Tôi rất ấn tượng với mọi thứ mà công ty đã làm được”.
Một tháng sau, nhóm điều hành của Arm đã đến San Carlos, California, để gặp Son và những người đồng cấp của họ tại SoftBank International. Người Anh bắt đầu cuộc họp với phần trình bày về kế hoạch doanh thu và dự báo cho 4 quý tiếp theo.
Hass nói “Ông ta ít có sự hào hứng, ông sử dụng iPad nhiều” Tuy nhiên, khi họ bắt đầu nói về tầm nhìn của công ty, Son trở nên nhiệt tình và chia sẻ tầm nhìn 300 năm của chính mình. Ông nói vào năm 2035, sẽ có một nghìn tỷ thiết bị được kết nối – một mạng lưới vạn vật kết nối của các phương tiện tự hành, robot thông minh và các cảm biến thông minh nhân tạo, và Arm sẽ là công ty đứng sau tất cả các thiết bị này.
Haas nói: “Son trình diễn các biểu đồ và con số doanh thu đến năm 2035 theo đúng nghĩa đen. Tôi nhớ lần đầu tiên tôi đã nghĩ ‘ Đây có phải là rạp hát không?’ Nhưng bây giờ tôi nhận ra Son chỉ nghĩ theo một cách thực sự lớn. Và bạn bắt đầu nghĩ rằng nếu bạn có thể làm được tất cả những điều này, thì điều đó thực sự rất điên rồ”.
Mua lại Arm là thỏa thuận công nghệ lớn nhất từ trước đến nay của Châu Âu. Nó cũng đánh dấu thời điểm mà nhiều người ở Anh, bao gồm cả những người trong ngành kinh doanh và công nghệ, lần đầu tiên nghe đến SoftBank. Việc công ty viễn thông Nhật Bản tương đối ít biết đến này trên thực tế là một nhà đầu tư lớn trên toàn cầu khi đã mua được nhiều công ty hạng nặng.
Năm 2013, SoftBank mua lại công ty viễn thông Sprint của Mỹ với giá 22,2 tỷ USD và nhà phát triển trò chơi Phần Lan Supercell với giá 1,5 tỷ USD. Vào năm 2014, tập đoàn đã ra mắt một tiền đồn đầu tư ở California – tiền thân của Quỹ Tầm nhìn mang tên SoftBank International, đã đầu tư vào các startup như các công ty khởi nghiệp chia sẻ xe DiDi ở Trung Quốc và Ola Cabs ở Ấn Độ, và Tokopedia, một công ty điện tử của Indonesia hiện có 80 triệu người dùng. David Thévenon, một đối tác của SoftBank cho biết: “Chúng tôi có vẻ nằm ngoài tầm ngắm của mọi người. Họ luôn bị nhầm lẫn bởi cái tên SoftBank theo kiểu ‘ Đấy có phải là ngân hàng? Hay đó có phải là nhà điều hành mạng di động không?’ Trong nhiều năm chúng tôi phải tiếp tục giải thích rằng chúng tôi là đầu tư quốc tế.”
Khi SoftBank cuối cùng đã trở thành một cái tên dễ nhận biết thì có một vấn đề phức tạp mới: họ cần thêm tiền để tiếp tục đầu tư. Tìm ra giải pháp cho vấn đề là Rajeev Misra, một chuyên gia giao dịch kinh doanh nợ của Deutsche Bank.
Misra sinh ra và lớn lên ở New Delhi – Ấn Độ. Năm 1981, ông đăng ký học tại Đại học Pennsylvania để nghiên cứu kỹ thuật cơ khí và khoa học máy tính. Sau đó, ông làm việc tại Los Alamos để thiết kế vệ tinh và mô phỏng phần mềm tại một công ty khởi nghiệp có trụ sở tại Philadelphia có tên là Reality Technologies, trước khi trở lại trường kinh doanh.
Misra gặp Son vào năm 2002, khi ông là giám đốc tín dụng toàn cầu mảng thị trường mới nổi tại Deutsche Bank. Ông đã cho SoftBank vay tiền và sau đó giúp ngân hàng này cấu trúc quá trình tiếp quản phức tạp của Vodafone Nhật Bản. Họ gặp lại vào 8 năm sau, trong một đám cưới vào mùa hè năm 2014. Alibaba – công ty mà Son đã đầu tư 20 triệu USD vào năm 2010 – gần đây đã thực hiện IPO lớn nhất trong lịch sử. Sóng gió đã cho phép SoftBank mở rộng ra toàn cầu và Son muốn Misra làm việc cho mình một lần nữa. Misra nhớ lại: “Tôi không biết chính xác mình sẽ làm gì, nhưng nghe có vẻ rất thú vị.”
Để mua lại công ty Anh, SoftBank buộc phải bán cổ phần của Alibaba và Supercell; toàn bộ thỏa thuận đã đẩy khoản nợ của công ty Nhật Bản lên 105 tỷ USD. Misra nói: “Chúng tôi muốn đầu tư vào cuộc cách mạng AI đang diễn ra và tất cả những công ty này sẽ phá vỡ mọi ngành công nghiệp trên hành tinh từ các dịch vụ tài chính, xe hơi, khách sạn, văn phòng, môi giới thổ cư. Chúng tôi cảm thấy mình bị hạn chế bởi vì chúng tôi tiêu rất nhiều tiền. Chúng tôi đã nói, hãy gây quỹ. Hãy trở thành quỹ đầu tư lớn nhất hành tinh. ” Masa gọi nó là Quỹ Tầm nhìn.
Giả thuyết đầu tư làm cơ sở cho Quỹ Tầm nhìn xoay quanh quy mô: một chiến lược giành lấy tất cả. Họ nhắm mục tiêu vào các công ty có thị phần từ 50 đến 80% và đầu tư quá mức để cho phép các công ty này phát triển nhanh chóng và mở rộng toàn cầu. Misra nói “Đó là điều tôi học được từ Masa. Điều quan trọng hơn là tăng trưởng nhanh hay hiệu quả? Hiệu quả có nghĩa là thu được chi phí phù hợp và lợi nhuận của bạn phù hợp. Điều quan trọng không phải là đếm số đô la bạn chi cho văn phòng phẩm và xây dựng từng bước ở Hoa Kỳ hoặc ở Ấn Độ. Quan điểm của chúng tôi là trước tiên các công ty cần phải mở rộng quy mô. Sau khi mở rộng quy mô, bạn sẽ làm đúng mọi thứ. Các rào cản toàn cầu đang giảm xuống, vì vậy nếu bạn không trở nên toàn cầu nhanh chóng, người khác sẽ làm điều đó”.
Và tất nhiên, họ sẽ cần vốn rất nhiều. Ban đầu, quỹ khởi điểm với 30 tỷ USD, một khoản tiền lớn nhưng không phải là lạ so với các quỹ toàn cầu khác. Nhưng Masa đã quyết định rằng 100 tỉ USD hẳn sẽ tốt hơn.
Misra và Son đã cùng nhau thuyết trình, giới thiệu hồ sơ theo dõi đầu tư của quỹ khi danh mục đầu tư tại thời điểm đó bao gồm Arm, Sprint, SoftBank Mobile, Alibaba và Yahoo Nhật Bản – và thúc đẩy doanh số bán hàng của các công ty này. Năm 2016, từ tháng 9 đến tháng 12, họ đã đi khắp thế giới, gặp gỡ các công ty ở Mỹ, các quỹ hưu trí, quỹ tài sản ở châu Á và Trung Đông. Mặc dù được chấp nhận một cách lịch sự, hầu hết các đề xuất của họ đều không tưởng, với mức 100 tỷ USD cho duy nhất một quỹ đầu tư được xem là một khoản tiền hoàn toàn phi thực tế để gây quỹ dưới bất kỳ tham vọng nào.
Tuy nhiên dù nhận được sự hoài nghi rộng rãi, một số ít bị hấp dẫn bởi đề xuất của SoftBank. Một trong những người như vậy là Mohammed bin Salman, Thái tử Ả Rập Saudi.
Một phái đoàn gồm 500 người của Ả Rập Saudi đã đến thăm Tokyo vào tháng 5/2017. Trước khi gặp Bin Salman, Son và Misra lần đầu tiên trình bày ý tưởng về Quỹ Tầm nhìn với các cố vấn thân cận nhất của hoàng tử, do hai đồng nghiệp cũ của Misra tại Deutsche Bank giới thiệu. Vài ngày sau, họ tiếp Thái tử tại nhà khách nguy nga của bang Geihinkan ở trung tâm Tokyo.
Theo một cuộc phỏng vấn mà Son gửi cho nhà tài chính David Rubenstein vào cuối năm đó, Son nói với Bin Salman: “Tôi muốn tặng bạn một món quà Masa, món quà Tokyo, món quà trị giá 1 nghìn tỷ USD”. Bin Salman trả lời: “OK, bây giờ thật thú vị.” Son trả lời: “Đây là cách tôi có thể tặng bạn món quà trị giá 1 nghìn tỷ USD: bạn đầu tư 100 tỷ đô la vào quỹ của tôi, tôi tặng bạn một nghìn tỷ”. Son rời cuộc họp với cam kết không ràng buộc 45 tỷ USD trong 5 năm tới.
Sáu tuần sau, hai người gặp lại nhau ở Riyadh (thủ đô Ả Rập Saudi). Son đã đến thăm Aramco, một công ty dầu mỏ của nhà nước và dành thời gian nói chuyện với các giám đốc điều hành của quỹ tài sản có chủ quyền của Saudi. Đến thời điểm đó, Apple, Qualcomm, Foxconn, Sharp và Abu Dhabi, Mubadala cũng đã cam kết đầu tư thêm 20 tỷ USD và SoftBank bổ sung thêm 28 tỷ USD vào bảng cân đối kế toán của riêng mình. Buổi lễ ký kết tại Riyadh được tổ chức vào tháng 5/2017, trùng với chuyến đi nước ngoài đầu tiên của Donald Trump, với tư cách là tổng thống Mỹ – và Quỹ Vision với 100 tỷ USD vốn đầu tư đã chính thức được ra mắt.
SoftBank, công ty chưa bao giờ quản lý tiền của bên thứ ba ở quy mô này và cũng chưa bao giờ ra mắt bất kỳ một Quỹ chính thức, lúc này đã sở hữu Quỹ đầu tư lớn nhất trong lịch sử, bằng với tất cả số tiền được huy động bởi các Quỹ Đầu tư mạo hiểm của Mỹ trong 30 tháng trước cộng lại. Giám đốc điều hành của Quỹ, Rajeev Misra, đang chịu một sức ép lớn, ông nhớ lại: “Giờ đây, chúng tôi có trách nhiệm ủy thác đối với tất cả các công ty đã đầu tư vào Quỹ, đối với các đối tác của chúng tôi, đối với người dân Ả Rập Saudi. Và cách đây 2 năm, chúng tôi có nhận được bất kỳ cuộc gọi đầu tư từ ai không? Không.”
Hiện tại, Quỹ Vision của Mirsa có danh mục đầu tư gồm hơn 60 công ty, bao gồm nhà máy sản xuất vi xử lý đồ họa Nvidia trị giá ước tính 7 tỷ USD của Hoa Kỳ; một cổ phần trị giá 502 triệu USD trong Betterbable, công ty khởi nghiệp ở Anh, phát triển thế giới thực tế ảo quy mô lớn để chơi game và đào tạo; và cổ phần trị giá 250 triệu USD trong nền tảng Slack. Một tập đoàn do SoftBank lãnh đạo cũng đã đầu tư khoảng 8 tỷ USD vào Uber.
Misra đứng đầu một nhóm các đối tác quản lý – 7 trong số họ có trụ sở tại quỹ tiền tệ Thung lũng Silicon, 2 ở Nhật Bản và 2 ở London. Đây là những người xem xét hàng chục công ty hàng tuần để tìm kiếm cơ hội đầu tư tiềm năng. Họ gặp nhau thường xuyên để cùng xem xét sự phát triển của các giao dịch hiện có bởi cá nhân từng đối tác.
Những ý tưởng này về sau được đánh giá song song cùng với các đánh giá được thực hiện bởi một nhóm độc lập trong một quy trình kiểm tra nghiêm ngặt và có thể mất vài tháng để hoàn thành. Ở giai đoạn sau, các giao dịch được đệ trình lên Ủy ban Cố vấn Đầu tư SoftBank, bao gồm Son và Misra. Nếu được sự đồng thuận về một ý tưởng nào đó, các chủ doanh nghiệp sau đó sẽ được mời ngồi lại với Son, người sẽ gặp gỡ mọi nhà sáng lập trước khi đi đến một thỏa thuận cuối cùng.
“Khi tôi gặp ông ấy vào đầu năm 2017, tôi đã giải thích về việc công ty của tôi sẽ dẫn đầu ngành kinh doanh khách sạn ở Ấn Độ” Ritesh Agarwal, giám đốc điều hành của Oyo Rooms, mạng lưới khách sạn lớn nhất Ấn Độ nói. “Tôi đã không nghĩ rằng thời điểm đó là đúng để mở rộng sang Trung Quốc. Ông ấy nói với tôi rằng tôi nên mở rộng sang Trung Quốc và xem xét dành nhiều thời gian ở đó. Vào tháng 11, chúng tôi đã thành lập khách sạn đầu tiên tại Thâm Quyến. Chúng tôi hiện là một trong 5 chuỗi khách sạn hàng đầu tại Trung Quốc. Khả năng suy nghĩ xa của ông ấy là khó có thể so sánh”.
Giới hạn thấp nhất cho khoản đầu tư của Quỹ Vision là 100 triệu USD, nhưng hầu hết là từ 500 triệu đến vài tỷ USD, thường chiếm 20% đến 40% cổ phần của công ty. Theo Michael Marks, CEO của công ty khởi nghiệp xây dựng Hoa Kỳ Katerra: “Điều này đã thay đổi luật chơi cho mọi cuộc đầu tư theo một cách kịch tính hơn. Các công ty công nghệ cao đang trở thành doanh nghiệp tỷ đô. Tôi nghĩ rằng SoftBank chỉ là người đầu tiên thấy rằng họ có thể triển khai nhiều vốn hơn và nhận được lợi nhuận lớn. Tuy nhiên đầu tư quá mức có hai mặt. Nó có thể biến khoản đầu tư thành một rủi ro khổng lồ. Dẫu vậy, đó là một thử nghiệm hấp dẫn”.
Tất nhiên, đầu tư một mình và nguồn vốn dồi dào không bộc lộ bản chất sức mạnh cơ bản của SoftBank: Nhóm chiến lược của Son – mạng lưới phức tạp các công ty liên kết và danh mục đầu tư – thậm chí có sức mạnh lớn hơn tổng các công ty con của Softbank cộng lại – đang gia tăng giá trị bắt nguồn từ các mối quan hệ đối tác và cơ hội kinh doanh, những nhân tố quan trọng của sức mạnh tập đoàn SoftBank.
Đây là một mạng lưới toàn cầu bao gồm Apple, Qualcomm, Sharp, Alibaba, Sprint (nhà mạng lớn thứ tư ở Mỹ), Yahoo! Nhật Bản (không giống như ở Mỹ, vẫn là trang web phổ biến nhất ở nước này) và SoftBank Mobile, với IPO 23,5 tỷ USD vào tháng 12 năm ngoái, lớn thứ hai mọi thời đại trong danh sách này. Quỹ Vision cũng là một trong những nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất ở Ấn Độ, Trung Quốc và Châu Âu. Họ còn hiện diện ở Mumbai, Singapore, Riyadh và Abu Dhabi. Thévenon nói: “Khi bạn nghĩ về đầu tư, khi bạn nhìn vào hầu hết các công ty Mỹ, hầu hết rất ít hướng đến chiến lược toàn cầu hóa và rất ít trong số họ làm công việc toàn cầu thực sự. Tuy nhiên, SoftBank có ở khắp mọi nơi.
Các công ty có thể hoàn toàn chủ động kết nối để thành đối tác kinh doanh của nhau, nhưng đây thường là những hiệp lực đôi bên cùng có lợi (win-win) có thể thúc đẩy tăng trưởng trên toàn cầu. Hãy xem xét ví dụ về Ping An Good Doctor, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe thông qua AI, đã ký thỏa thuận với công ty đặt xe Grab tại Đông Nam Á. Tại Trung Quốc, một chuyến đi đến bác sĩ có thể kéo dài đến ba giờ nhưng chỉ có 90 giây tư vấn, vì vậy Ping muốn sử dụng các nền tảng định vị địa lý của Grab, để đẩy nhanh quá trình phân loại và sàng lọc bệnh nhân ban đầu.
Còn Oyo Rooms, thông qua triển khai một nền tảng học máy đã quản lý để chuẩn hóa trải nghiệm khách sạn của mình trên toàn cầu – từ đăng ký hỗ trợ công nghệ đến dọn phòng. Họ đã thực hiện một chiến dịch hợp tác với DiDi tại Trung Quốc bằng cách sử dụng khẩu hiệu: “ Đi xe thoải mái với DiDi và ở lại thoải mái với Oyo” .
Paytm, một công ty khởi nghiệp ví điện thoại di động Ấn Độ xử lý 450 triệu giao dịch mỗi tháng, gần đây đã ra mắt PayPay tại Nhật Bản với Yahoo! Japan.
Và Arm, phối hợp với Mapbox, công ty thiết kế chip do Segars lãnh đạo đã phát triển phần mềm cho phép các thiết bị chạy chip Arm tự động phân loại ranh giới đường, vạch kẻ đường, lề đường, ngã tư và biển báo giao thông. Boston Dynamics cũng đang triển khai bộ xử lý Arm trong điều khiển động cơ của các robot mới nhất của mình.
Đây là tóm lược những mối quan hệ đối tác mà SoftBank đã thúc đẩy, và họ sẽ cho phép Arm duy trì vị trí trung tâm trong tầm nhìn của Son về sự kỳ dị, tạo ra một tương lai được tạo ra bởi robot, máy bay không người lái, xe tự hành và một nghìn tỷ thiết bị được kết nối.
Jeffrey Housenbold, một đối tác quản lý tại Quỹ Vision nói: “ Tôi nghĩ rằng chủ đề rất phổ biến trong tất cả các khoản đầu tư của chúng tôi thực sự xoay quanh dữ liệu. Nó thực sự về dữ liệu, sự hợp nhất giữa con người và máy móc trong khái niệm về sự khác biệt và trí tuệ nhân tạo. Làm thế nào để chúng tôi xử lý dữ liệu đó để làm cho thế giới trở thành nơi tốt đẹp hơn, làm cho mọi người hạnh phúc hơn, làm phong phú cuộc sống của họ, để cung cấp các sản phẩm và dịch vụ tốt hơn? Tất cả mọi vấn đề có thể được giải quyết bằng cách sử dụng dữ liệu, cho phép phát hiện thuốc hoặc cố gắng làm cho việc phân phối thực phẩm hiệu quả hơn. Dữ liệu liên quan hầu hết đến các bộ phận của công ty chúng tôi”.
Nguyện vọng của Masayoshi Son là một tương lai mà mỗi khi chúng ta sử dụng điện thoại thông minh, gọi taxi, đặt bữa ăn, thuê phòng khách sạn, thanh toán hoặc nhận điều trị y tế, chúng ta sẽ thực hiện những tác vụ như thế trong hệ quản trị dữ liệu Giao dịch với một công ty thuộc gia đình Softbank. Và như Son đã phát biểu: “Người kiểm soát dữ liệu là người nắm quyền kiểm soát thế giới”.
