Chúng ta thường rửa tay bằng xà phòng để ngăn chặn vi khuẩn gây bệnh, nhưng nếu làm khô tay không đúng cách, những con vi khuẩn vẫn có thể phát tán và tồn tại trên tay bạn trong vài phút, vài giờ hoặc vài ngày.
Các tác nhân phát tán vi khuẩn gây bệnh khi làm khô tay
Hầu hết các nhà vệ sinh công cộng đều trang bị khăn, giấy hoặc máy sấy khô tay. Máy sấy có thể là loại máy phun hơi phản lực hoặc là máy sưởi ấm. Tuy nhiên, theo một số nghiên cứu gần đây, các biện pháp sấy khô có thể lây truyền vi khuẩn, nấm mốc và virus vào cơ thể người thông qua đường không khí.
Có thể bạn cho rằng khăn giấy là thứ có khả năng lan truyền virus cao nhất, nhưng nghiên cứu cho thấy tỷ lệ này thấp hơn máy phun hơi phản lực đến 1.300 lần. Đồng thời, máy phun hơi phản lực có khả năng lây lan virus nhiều hơn 60 lần so với loại máy sưởi ấm tay.
Các thí nghiệm thực tiễn
Để điều tra về vấn đề này, các nhà khoa học đến từ Trường Đại học Leeds đã sử dụng loại virus vô hại tên là MS2. Virus này chỉ lây nhiễm trên vi khuẩn nhưng có những tính chất phân tán tương tự virus gây bệnh cho người. Rất nhiều nghiên cứu khoa học trước đó đã sử dụng virus MS2.
Họ sử dụng những mô hình người bằng bìa các-tông và phủ chất đánh dấu vi khuẩn lên khắp bề mặt. Chúng được đặt gần một máy phun hơi trong nhà vệ sinh để quan sát MS2 sẽ phân tán trong không khí như thế nào và hành trình của chúng kết thúc ở đâu trên cơ thể người. Chất đánh dấu vi khuẩn trên tấm bìa có thể giúp các nhà khoa học quan sát virus lây lan ở đâu rất dễ dàng.
Kết quả nghiên cứu cho biết với tốc độ gió lên đến 134 m/s, các luồng gió đẩy không khí có thể thổi virus xa đến ba mét – nghĩa là khắp phòng vệ sinh, và phát tán lượng virus trung bình cao gấp 190 lần khăn giấy. Chúng kết thúc hành trình bằng cách bám vào các mô hình người, tập trung ở phần mặt mô hình đại diện cho trẻ em, bụng và ngực mô hình đại diện cho người lớn.
Không chỉ làm virus lây lan nhanh hơn, máy phun hơi còn khiến chúng lưu lại lâu hơn trên cơ thể chúng ta. Sau 15 phút sử dụng máy phun hơi, các mẩu không khí được thu thập xung quanh thiết bị cho thấy lượng virus cao hơn 50 lần so với máy sưởi ấm, và hơn 100 lần so với khăn giấy.
Sự khác biệt rất lớn này là do cơ chế hoạt động của máy sấy tay. Máy sấy phun hơi có quạt thổi khí tốc độ cao làm phân tán các phân tử nước ra khỏi tay. Đồng thời, không khí bị xáo trộn mạnh làm cho vi khuẩn gây bệnh lây lan khắp phòng. Trong khi đó, khăn giấy lại tạo ra ít chuyển động trong không khí hơn.
Thêm vào đó, máy sưởi ấm thường sấy khô tay và đẩy luồng không khí theo hướng từ trên xuống dưới, có nghĩa là hầu hết các loại vi khuẩn trôi theo hướng về phía nền nhà. Mặc dù loại máy này ít gây hại hơn máy sấy phun hơi, nhưng chúng vẫn làm tăng khả năng lây bệnh hơn 60 lần so với khăn giấy.
Trong một thí nghiệm vào năm 2014, các nhà khoa học đã cho MS2 lên tay của ba tình nguyện viên để mô phỏng cho bàn tay chưa được rửa sạch. Ba tình nguyện viên được yêu cầu sử dụng cả máy sấy tự động và khăn giấy để làm khô tay. Sau đó, các nhà nghiên cứu tiến hành đo số lượng vi khuẩn trên tay của mỗi người và họ phát hiện tay được làm khô bằng máy chứa nhiều vi khuẩn hơn 27 lần so với tay làm khô bằng khăn giấy.
Trước đó, một nghiên cứu vào năm 2005 được thực hiện tại Đức chỉ ra rằng lau tay bằng giấy giúp lấy đi 24% vi khuẩn, trong khi đó máy sấy lại làm tăng con số lên 17%.
Có vẻ như tất cả các phát hiện này đang ủng hộ chúng ta sử dụng cách truyền thống để lau tay, thay vì thiết bị sấy được cho là hiện đại và sang trọng. Những cơ sở nên đánh giá lại vấn đề này đầu tiên là bệnh viện, phòng phẫu thuật, các nhà hàng,… Đây là những địa điểm quan trọng trong việc kiểm soát sự lây lan của bệnh tật.
