08 quy tắc bảo vệ an toàn dữ liệu trong máy tính

Ngày nay mối hiểm họa từ Internet là luôn luôn có, việc tự trang bị cho mình một chút hiểu biết để phòng ngừa là điều cần thiết, và không phải ngẫu nhiên mà các chuyên gia cho rằng điểm yếu nhất trong bảo mật máy tính là yếu tố con người, vì dù bạn có trang bị tốt đến đâu, nếu thiết bị và phần mềm không được thiết lập đúng, rủi do vẫn luôn rình rập.

Xin giới thiệu bạn 08 quy tắc nhỏ để bảo vệ máy tính được an toàn hơn.

1. Sao lưu dữ liệu giá trị

Nghe có vẻ cực đoan, máy tính an toàn tuyệt đối là khi tắt. Khi bạn bật máy tính, khả năng mất dữ liệu sẽ tăng, thậm chí cả khi bạn không nối với mạng internet. Ổ cứng là một trong những điểm yếu của máy tính và ổ cứng hỏng là một khả năng có thể xảy ra. Hoặc bạn có thể vô tình xoá mất file dữ liệu. Vì thế, quy tắc đầu tiên là cần sao lưu dữ liệu, dùng CD, DVD, ổ cứng hay trên các phương tiện lưu trữ khác.

2. Cài và cập nhật đều đặn phần mềm diệt virus

Khoảng chục năm về trước, khả năng bị nhiễm virus khá thấp vì ít người có cơ hội tiếp cận Internet và các phương tiện lưu trữ cũng không đa dạng như bây giờ, nguồn lây nhiễm chính thời đó là trao đổi qua đĩa mềm. Nhưng giờ đây virus phát tán với tốc độ ánh sáng, và trong nửa ngày các máy tính tại khắp nơi trên thế giới đều có thể bị đe doạ.

Virus và sâu là đoạn mã đính kèm file có thể tái tạo để phát tán, thường là những file thi hành (.exe) hoặc macro (mặc dù gần đây có phát hiện được virus nằm trong file ảnh .jpg). Virus có thể vô hại hoặc thực sự phá hoại, vì thế trang bị một chương trình chống virus là điều bắt buộc và nó phải được cập nhật thường xuyên nếu không sẽ vô ích.

Có khá nhiều phần mềm diệt virus nổi tiếng như Kaspersky Antivirus, Norton Antivirus… song với người dùng thông thường thì Avira Antivirus và AVG là 2 cái tên bạn nên xem qua (vì chúng miễn phí), đại diện cho phần mềm Việt Nam bạn có thể dùng là CMC Antivirus.

3. Gỡ bỏ những file, chương trình và dịch vụ không cần thiết

Theo mặc định, Windows sẽ cài nhiều file, chương trình và dịch vụ không cần thiết mà không thể gỡ bỏ bằng Add/Remove Programs trong Control Panel. Những file không cần thiết này tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, có thể bị những kẻ đột nhập khai thác. Trong môi trường văn phòng hoặc dùng cá nhân, một số chương trình mặc định không cần thiết như Freecell, Hearts, Solitaire…, gửi tin nhanh Messenger..?

Để tránh những rủi ro không đáng có và cũng là để thúc đẩy tốc độ cho hệ điều hành, bạn chỉ nên cài những gì cần thiết. Để gỡ bỏ những chương trình không cần thiết, bạn có thể sử dụng những công cụ chuyên dụng như nLite của Nuhi (freeware) hoặc xplite của LitePC. Nhưng cẩn thận tránh xoá mất những file quan trọng.

4. Cập nhật hệ điều hành

Cập nhật Windows hiện nay là cần thiết. Những kẻ tấn công thường sử dụng sự yếu kém trong bảo mật hệ điều hành để khai thác các điểm yếu. Cập nhật những bản vá quan trọng của hệ điều hành là cách bảo mật, gắn lỗ hổng và đóng những cánh cửa không an toàn. Một cách dễ dàng để kiểm tra các bản cập nhật cho Windows là vào Windows Update trong Internet Explorer, nhưng nếu quản lý nhiều máy tính, bạn có thể dùng công cụ mạnh hơn, như MBSA (Microsoft Baseline Security Analyzer), công cụ đánh giá điểm yếu miễn phí cho nền tảng Microsoft.

5. Cài và cấu hình chuẩn tường lửa

Khi kết nối với thế giới bên ngoài, thiết bị quan trọng nhất nên là tường lửa cá nhân. Không nên đi đâu nếu không có nó. Tường lửa cá nhân bảo vệ các tài sản của người dùng máy tính, doanh nghiệp, và đảm bảo kết nối an toàn với mạng Internet và giữa các mạng. Có nhiều dạng tường lửa: phần mềm hoặc ứng dụng, chức năng đơn hoặc đa chức năng như VPN, chống virus, IDS, lọc nội dung…, Với người dùng cá nhân, trước tiên nên sử dụng tường lửa trong Windows XP hoặc cài một tường lửa miễn phí (freeware/shareware) như ZoneAlarm, Kerio Personal Firewall, Sygate Personal…

6. Tránh sử dụng Internet công cộng

Biểu tượng báo hiệu nơi bạn đang ngồi có điểm truy cập không dây miễn phí, và vì là công cộng nên độ bảo mật dữ liệu thường rất kém.

Nếu như bạn muốn ra quán cafe để truy cập internet wifi miễn phí thì hãy xem lại, vì những tay rành rẽ về tấn công mạng có thể lợi dụng mạng wifi công cộng như một bàn đạp để thâu tóm những thông tin nhạy cảm của bạn. Chính vì thế các công ty thường cấu hình mạng không dây đều đặt mật khẩu để tránh những truy cập trái phép dẫn đến hậu quả khó lường, bản thân tôi từng ngồi trong một quán cafe và truy cập được vào một mạng không dây của một công ty gần đó (không mã hóa), và qua vài thao tác kiểm tra trên router không dây, tôi đã truy cập được vào một máy tính không cài mật khẩu, xem được khá nhiều hợp đồng của công ty trên. Nói như vậy để thấy tầm quan trọng của việc sử dụng kết nối wifi, vì nếu như có ác ý, toàn bộ dữ liệu ấy có khả năng biến mất chỉ với vài thao tác đơn giản.

7. Luôn đọc kỹ nội dung trên máy tính

Trước đây có một nguyên tắc thường được đề cập đến khi sử dụng máy tính là: luôn chọn No cho các thông báo xuất hiện trên màn hình. Điều này giờ đây đã không còn đúng nữa, vì đôi khi các pop-up xuất hiện trước màn hình mà bạn cần phải chọn “Yes” thì chúng mới chịu tắt đi. Nguyên nhân là do nắm được nguyên tắc trên, những tay lập trình viên đã “chơi đểu” trong việc đảo vị trí nút chọn, tất nhiên vẫn “fair-play” ghi rõ yêu cầu khi chọn từng nút – điều mà họ biết chắc đa số người dùng thường bỏ qua. Do đó đọc thật kỹ và hiểu rõ nội dung là vấn đề tối quan trọng khi bạn quyết định nhấp chuột vào nó.

8. Đặt mật khẩu và truy cập bằng phương thức mã hóa

Bạn thường đặt mật khẩu là gì? có bao gồm chữ thường, chữa hoa, số và các ký tự đặt biệt không? Các cách này tuy làm mật khẩu của bạn trở nên khó đoán hơn rất nhiều, nhưng nó có một bất cập là chính chủ nhân mật khẩu lại không thể nhớ nổi nó, và thế là mọi người thường đặt mật khẩu theo 1 lối mòn: tên bạn, năm sinh, tên bạn gái, cha, mẹ, công ty… và như thế đã vô tình đẩy sự riêng tư của bạn đến bờ vực bị xâm phạm.

Vậy giải pháp đặt mật khẩu làm sao cho khó dò với người khác, nhưng lại dễ dàng với bạn là gì? Có một gợi ý là bạn có thể đặt mật khẩu dài, đồng thời nó là một câu nói bạn yêu thích, hoặc có thể là một… đoạn trong bài hát bạn hay nghe, bạn thử nghĩ xem, khó hơn rồi phải không, kết hợp chữ viết hoa và thường xuyên thay đổi mật khẩu nữa thì bạn có thể an tâm rồi đấy.

Nếu nghi ngờ những gì bạn trao đổi với thế giới Internet có khả năng bị nghe trộm, bạn có thể dùng Tor, mô tả và cách sử dụng Tor bạn có thể xem tại liên kết này.

Trên đây là những kinh nghiệm được đúc kết từ các bài viết và bài thuyết trình về an toàn dữ liệu, hi vọng qua bài này bạn sẽ có cái nhìn rõ ràng hơn về việc giữ an toàn thông tin cá nhân trước những cặp mắt tò mò.