Theo một nghiên cứu mới đây, 24 mẫu mô não được thu thập vào đầu năm 2024 có trung bình khoảng 0,5% khối lượng là nhựa.
Nhiều bằng chứng khoa học hiện nay cho thấy rằng vi nhựa đang tích tụ trong các cơ quan trọng yếu của con người, bao gồm cả não, điều này khiến các nhà nghiên cứu kêu gọi những hành động khẩn thiết hơn để kiểm soát ô nhiễm nhựa.
Các mảnh vụn và hạt nhựa nhỏ trong phổi, nhau thai, cơ quan sinh sản, gan, thận, khớp gối và khuỷu tay, mạch máu và tủy xương của con người đã được các nhà nghiên cứu phát hiện.
Dựa trên những phát hiện này, “hiện tại bắt buộc phải tuyên bố tình trạng khẩn cấp toàn cầu” để đối phó với ô nhiễm nhựa, ông Sedat Gündoğdu, nhà nghiên cứu vi nhựa tại Đại học Cukurova Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết.
Con người đang tiếp xúc với vi nhựa – được định nghĩa là các mảnh nhựa với đường kính nhỏ hơn 5mm – và các hóa chất được sử dụng để sản xuất nhựa từ việc ô nhiễm nhựa lan rộng trong không khí, nước và thậm chí là thực phẩm.
Các nguy cơ sức khỏe của việc vi nhựa xâm nhập vào cơ thể con người vẫn chưa được hiểu biết rõ ràng. Những nghiên cứu gần đây chỉ mới bắt đầu gợi ý rằng con người có thể đứng trước nguy cơ gia tăng mắc phải nhiều tình trạng khác nhau như stress oxy hóa, dẫn đến tổn thương tế bào và viêm nhiễm, cũng như các bệnh về tim mạch.
Các nghiên cứu trên động vật cũng đã chỉ ra các mối liên kết giữa vi nhựa với các vấn đề về khả năng sinh sản, nhiều loại ung thư, rối loạn hệ nội tiết và miễn dịch, cùng với việc suy giảm khả năng học hỏi và ghi nhớ.
Hiện không có tiêu chuẩn nào về vấn đề hạt nhựa trong thực phẩm hoặc nước ở Mỹ. Cơ quan Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ đang làm việc để tạo các hướng dẫn đo lường vi nhựa, và đã tài trợ để phát triển những phương pháp mới nhằm phát hiện và định lượng vi nhựa một cách nhanh chóng từ năm 2018.
Cảnh báo gia tăng
Trong một nghiên cứu mới nhất vừa được xuất hện, một bài báo vẫn đang trong quá trình đánh giá của cộng đồng nghiên cứu được đăng tải trực tuyến bởi Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, các nhà nghiên cứu đã phát hiện sự tích tụ vi nhựa đáng lo ngại trong các mẫu não.
Khảo sát gan, thận và não người cho thấy tất cả đều chứa vi nhựa, trong đó 91 mẫu mô não có nhiều vi nhựa hơn khoảng 10 đến 20 lần so với các cơ quan khác. Kết quả này đã gây sốc, theo lời tác giả chính của nghiên cứu, ông Matthew Campen, một nhà độc học và giáo sư khoa học dược phẩm tại Đại học New Mexico.
Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng 24 mẫu não được thu thập vào đầu năm 2024 có chứa khoảng 0,5% nhựa dựa trên đo lường trọng lượng.
Nghiên cứu trên mô tả não bộ là “một trong những mẫu mô bị ô nhiễm nhựa nhiều nhất”. Nghiên cứu não bộ do Campen dẫn đầu cũng gợi ý về một mối liên hệ đáng lo ngại. Trong nghiên cứu, các nhà khoa học đã xem xét 12 mẫu não từ những người đã qua đời do chứng mất trí nhớ, bao gồm cả bệnh Alzheimer. Những bộ não này chứa nhiều hơn tới 10 lần lượng nhựa so với các mẫu khỏe mạnh.
“Tôi không biết bộ não của mình có thể nhồi nhét bao nhiêu nhựa nữa mà không gây ra vấn đề gì,” Campen nói.
Nghiên cứu cũng phát hiện rằng lượng vi nhựa trong mẫu mô não từ năm 2024 cao hơn khoảng 50% so với tổng lượng trong các mẫu từ năm 2016, cho thấy nồng độ vi nhựa được tìm thấy trong não người đang tăng lên với tỷ lệ tương tự như nồng độ được phát hiện trong môi trường. Hầu hết các cơ quan nội tạng đến từ văn phòng điều tra viên y tế ở Albuquerque, New Mexico, nơi chuyên điều tra các ca đột tử.
“Bạn có thể vẽ ra đồ thị – nó đang tăng lên theo thời gian. Điều này nhất quán với những gì bạn đang thấy trong môi trường,” Campen nói. Nhiều nghiên cứu khác đã phát hiện vi nhựa trong não của các loài động vật khác, vì vậy không hoàn toàn bất ngờ khi điều tương tự cũng có thể xảy ra với con người, Almroth từ Đại học Gothenburg cho biết.
Khi nói đến những vi hạt này, “hàng rào máu-não không bảo vệ chúng ta không hiệu quả như chúng ta nghĩ”, Almroth nói, đề cập đến lớp màng ngăn có vai trò ngăn nhiều hóa chất và tác nhân gây bệnh tiếp cận đến hệ thần kinh trung ương.
Sự bùng nổ các nghiên cứu
Thêm vào những lo ngại về sự tích tụ vi nhựa trong cơ thể con người, diễn đàn The Journal of Hazardous Meterial đã công bố một nghiên cứu vào tháng trước cho thấy vi nhựa có mặt trong tất cả 16 mẫu tủy xương được phân tích, đây là nghiên cứu đầu tiên trên loại mô này.
Tất cả các mẫu đều chứa polystyrene, được sử dụng để làm bao bì cho đậu phộng và thiết bị điện tử, và hầu như tất cả đều chứa polyethylene, được sử dụng trong màng bọc thực phẩm trong suốt, chai đựng chất tẩy rửa và các sản phẩm gia dụng thông thường khác.
Một nghiên cứu khác gần đây về 45 bệnh nhân trải qua phẫu thuật khớp hông hoặc đầu gối tại Bắc Kinh, Trung Quốc, đã phát hiện vi nhựa trong lớp màng của từng khớp hông hoặc đầu gối được kiểm tra.
Một nghiên cứu được công bố vào ngày 15 tháng 5 trên tạp chí Toxological Sciences đã phát hiện vi nhựa trong tất cả 23 mẫu tinh hoàn của con người và 47 mẫu tinh hoàn của chó, cho thấy mẫu mô từ con người có số lượng nhựa gần gấp ba lần so với mẫu từ chó. Một lượng lớn hơn của một số loại hạt nhựa – bao gồm polyethylene, thành phần chính của chai nước nhựa – có mối tương quan với trọng lượng tinh hoàn thấp hơn ở chó.
Một nghiên cứu khác, được công bố vào ngày 19 tháng 6 trên tạp chí International Journal of Impotence Research đã phát hiện các hạt nhựa trong dương vật của 4 trong 5 người đàn ông đã trải qua cấy ghép dương vật để điều trị chứng rối loạn cương dương.
“Các tác động sức khỏe tiềm ẩn là điều đáng lo ngại, đặc biệt là khi xem xét những hậu quả lâu dài chưa biết của vi nhựa tích tụ trong các mô nhạy cảm như cơ quan sinh sản,” Ranjith Ramasamy, tác giả chính của nghiên cứu và là nhà nghiên cứu y tế cũng như nhà niệu học tại Đại học Miami, cho biết.
Trong khi đó, một các nhà khoa học của Trung Quốc đã công bố một nghiên cứu vào tháng 5 cho thấy có một lượng nhỏ vi nhựa trong tinh dịch của tất cả 40 người tham gia. Một báo cáo tại Ý cách đây vài tháng cũng đã cho ra những kết quả tương tự.
Một số nghiên cứu khác cũng đã phát hiện ra sự ô nhiễm trong nhau thai của con người. Một nghiên cứu được công bố trong số tháng 5 của tạp chí Toxological Sciences đã báo cáo phát hiện vi nhựa và nhựa nano trong tất cả 62 mẫu nhau thai, mặc dù nồng độ dao động rất lớn.
Tại Ý, các nhà nghiên cứu đã theo dõi 312 bệnh nhân có các mảng bám mỡ, hay còn gọi là các mảng bám, được loại bỏ khỏi động mạch cảnh của họ. Gần sáu trong mười người có vi nhựa, và những người này có tình trạng sức khỏe tồi tệ hơn so với những người không có. Trong vòng 34 tháng, họ có khả năng gặp phải cơn đau tim, đột quỵ, hoặc tử vong cao gấp 2,1 lần.
Không còn nơi nào chưa bị chạm đến
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) cho biết trong một tuyên bố trên trang web của mình rằng “các bằng chứng khoa học hiện tại không cho thấy rằng mức độ vi nhựa hoặc nano nhựa phát hiện trong thực phẩm gây ra rủi ro cho sức khỏe con người.”
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho rằng cá nhân nên cố gắng giảm thiểu sự tiếp xúc của mình bằng cách tránh sử dụng nhựa trong việc chế biến thực phẩm, đặc biệt là khi hâm nóng trong lò vi sóng; uống nước máy thay vì nước đóng chai, và cố gắng ngăn ngừa sự tích tụ bụi, vốn bị ô nhiễm bởi nhựa. Một số nhà nghiên cứu khuyên nên ăn ít thịt, đặc biệt là các sản phẩm chế biến sẵn.
Leonardo Trasande, một nhà nghiên cứu y tế tại Đại học New York, cho biết vẫn còn nhiều điều chưa biết về tác động của sự tích tụ vi nhựa trong cơ thể con người. Tác động tiêu cực đến sức khỏe của các hóa chất được sử dụng trong nhựa, chẳng hạn như phthalates, đã được xác định rõ hơn. Việc tiếp xúc với phthalates đã làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tử vong ở Hoa Kỳ, gây thiệt hại hơn 39 tỷ đô la mỗi năm do thiếu hụt lao động.
Các thành phần có chứa vi nhựa có thể bị ô nhiễm và mang theo các hóa chất như vậy vào cơ thể. “Các vi nhựa và nano nhựa có thể là hệ thống vận chuyển hiệu quả cho các hóa chất độc hại,” Trasande nói.
Hội đồng Hóa học Mỹ, đại diện cho các nhà sản xuất nhựa và hóa chất, đã không có những phản hồi trực tiếp cho các câu hỏi về những nghiên cứu gần đây về việc phát hiện vi nhựa trong các cơ quan của con người. Kimberly Wise White, một phó chủ tịch của nhóm, đã lưu ý rằng “ngành công nghiệp nhựa toàn cầu cam kết thúc đẩy sự hiểu biết khoa học về vi nhựa”.
Đại hội đồng Môi trường Liên Hợp Quốc đã đồng ý cách đây hai năm bắt đầu làm việc hướng tới một hiệp ước toàn cầu nhằm chấm dứt ô nhiễm nhựa, một quá trình vẫn đang tiếp diễn.
Nhiều báo cáo cho thấy chính quyền Biden đã ngầm thông báo rằng phái đoàn Mỹ tham gia vào các cuộc thảo luận sẽ ủng hộ các biện pháp giảm sản xuất nhựa toàn cầu, điều mà các nhà nghiên cứu cho rằng là rất quan trọng để kiểm soát vấn đề này.
“Không còn nơi nào chưa bị ảnh hưởng, từ đáy biển đến bầu khí quyển và cả bộ não con người,” Almroth nói.
Theo The Guardian
