Bài toán phù hợp cho việc kích cầu xe máy điện tại Việt Nam

Chính sách thuế chỉ là một đặc quyền nhỏ cho người dùng muốn sở hữu xe điện. Việc tạo ra thói quen mới trong sử dụng xe máy điện phụ thuộc rất nhiều vào tiềm lực của những nhà sản xuất. Những thử nghiệm đã được đưa ra và giờ đây đã có một lựa chọn phù hợp nhất cho thị trường Việt Nam.

Để giải được bài toán thu hút người dùng, những hãng sản xuất xe điện không thể tạo ra sản phẩm có mức giá thật cạnh tranh như một chiếc xe xăng truyền thống. Trong lịch sử phát triển sản phẩm truyền thống, việc tạo ra dây chuyền lắp ráp động cơ và bán được số lượng lớn qua từng năm luôn giúp những hãng truyền thống như Honda, Yamaha Motor, Piaggio… duy trì được thị phần xe máy động cơ đốt trong hàng năm.

Giá bán hợp lý nhưng vẫn dành cho tầng lớp thu nhập trung bình trở lên

Xe máy điện dù có ít linh kiện cấu thành hơn xe máy xăng, tuy nhiên lượng bán ra thị trường vẫn còn rất nhỏ. Nó đã đẩy phân khúc sản phẩm này vào nhóm đặc thù nên không thể đưa ra một mức giá phù hợp.

Chưa kể, xe máy điện còn đi kèm với pin: ước tính một chiếc xe từ VinFast có giá bán khoảng 42 triệu đồng, thì cụm pin có khả năng đi được tối đa 200 km/h trên một lần sạc chiếm đến 48% trong tỉ lệ giá thành.

So với thị trường quốc tế, mức giá cho xe máy điện tại Việt Nam được xem là hợp lý dù không phù hợp với tỉ trọng tiêu dùng trên thu nhập bình quân. Chiếc Vespa Primavera 50cc được Piaggio bán tại Mỹ giá 4.000 USD, trong khi phiên bản điện Vespa Elettrica 30 MPH có giá bán lên đến 7.400 USD. Ở phân khúc này, chiếc xe Feliz S của VinFast khi bán cùng với pin chỉ có 2.200 USD (50 triệu đồng).

Có thể thấy, bài toán chi phí bước đầu đã được thương hiệu chỉ chuyên làm xe máy điện như VinFast giải quyết. So với những thương hiệu từ Trung Quốc, VinFast vẫn tập trung vào việc phát triển xe điện dùng pin Lithium-Ion thay vì acqui axit-chì.

Chính sách đổi pin khó phù hợp với người dùng Việt Nam

Gogoro là một công ty hình mẫu để bất kỳ nhà sản xuất xe máy điện nào có thể học hỏi. Công ty Đài Loan này đã là động lực giúp quá trình phát triển xe điện tại thủ phủ của dòng xe Scooter thế giới trở nên sôi động hơn.

Đối thủ lớn nhất của họ là KYMCO, hãng có bề dày lịch sử nhiều hơn trong việc sản xuất xe hai bánh cũng áp dụng hệ sinh thái đổi pin cho dòng xe điện KYMCO iONEX.

Thực tế rằng thu nhập bình quân của người Đài Loan cao, cộng với việc ý thức cộng đồng giúp quốc gia dễ dàng có được một mạng lưới đổi pin từ những công ty cung cấp một cách dễ dàng. Mô hình đổi pin xe điện được VinFast áp dụng tại những đối tác liên kết tại Việt Nam như VinMart được một thời gian không mang lại trải nghiệm thực sự tốt.

Những trải nghiệm ban đầu cho thấy VinFast đưa ra chính sách cứng ngắc trong việc chỉ cho đổi pin mà không sạc ở thời điểm đầu, khi mà độ phủ và sự ổn định của những mạng lưới đổi pin không thật sự tin cậy. Ngoài ra, những dòng xe như Impes, Ludo hay Klara S thời điểm đầu đều cần chính sách đặt cọc tiền pin, bên cạnh phí thuê bao tháng.

Bài toán cho việc thuê bao pin coi như đã phá sản hoàn toàn khi VinMart về tay Masan. Đơn vị này dần loại bỏ dịch vụ cho đổi pin tại các cửa hàng tiện lợi có tên mới là WinMart. Tuy vậy, việc Vingroup mở hàng loạt các địa điểm bán xe máy điện & xe hơi VinFast có tên gọi Vin3S cho thấy quyết tâm của họ trong việc phát triển thị trường xe điện trong tương lai, bao gồm cả xe hơi.

Sạc nhanh đòi hỏi bài toán công nghệ cao, chi phí đầu tư lớn

VinFast cũng đã triển khai những trạm sạc xe điện tại những trung tâm thương mại Vincom của họ. Tuy vậy, đây chỉ là những địa điểm mang tính ‘chữa cháy’, bởi công nghệ sạc xe máy điện từ VinFast chưa thể đạt đến tầm 1 tiếng được hơn 50% dung lượng pin. Việc triển khai sạc nhanh trên xe hơi có phần dễ dàng hơn bởi công nghệ hiện tại đã có thể đáp ứng được.

Một chiếc xe máy điện có thể mất khoảng hơn 5 tiếng để sạc cho một quãng đường chỉ 30 km. Con số này có thể cho là khiêm tốn, bởi thời gian sạc ngắn không thể giúp xe có một lượng pin ổn định, ít nhất là con số khoảng 50%.

Bài toán về gia tăng quãng đường giải quyết được những bất cập hiện tại

Khi việc đổi pin và sạc nhanh không thể thực hiện, bài toán về gia tăng quãng đường cho xe máy điện là cách làm được xem là dễ dàng hơn cả. Một thực tế cho thấy công nghệ pin chưa có sự phát triển vượt bậc, tuy nhiên những dòng pin với những công nghệ khác nhau có thể đáp ứng một phần tiêu chí nào đó.

Sự ra mắt của 5 chiếc xe máy điện sử dụng hệ pin mới từ VinFast cho thấy nước đi chắc chắn của thương hiệu này khi muốn ‘educate’ người dùng vào việc sử dụng xe điện.

Thực tế các mẫu xe mới sử dụng bộ điều khiển pin điện áp cao cùng pin dung lượng cao giúp những chiếc xe với động cơ đã phát triển sẵn có thể gia tăng tốc độ vượt hơn 70 km/h. Con số này đã dư dả trong việc di chuyển đô thị ở vận tốc vốn giới hạn chỉ 50 km/h, nhưng là phù hợp để giúp chiếc xe đạt vận tốc cao, sức kéo khoẻ trong những tình huống cần thiết.

Bài toán quãng đường và vận tốc gia tăng được VinFast giải quyết bằng khối pin Liti Sắt Phốt Phát – LFP – được hợp tác cùng Gotion High-Tech phát triển có tuổi thọ, độ ổn định và an toàn vượt trội. Sau hơn 2.000 lần sạc/xả, pin vẫn có thể dung nạp tới 70% năng lượng và vẫn đảm bảo khả năng chống cháy nổ trong mọi trường hợp.

Đặc biệt, pin LFP không chứa các thành phần kim loại hiếm như Coban, Niken…, giúp giảm đáng kể tác động tới môi trường. Việc đặt pin ở vị trí phù hợp tuy không dễ thay thế nhanh, nhưng lại giúp gia tăng không gian đáng kể cốp chứa đồ – vốn là không gian bị chiếm dụng bởi cụm pin có khả năng thay thế trên phiên bản trước đó.

Quãng đường chạy bao nhiêu thì gói thuê pin là hợp lý?

Mức giá thuê pin 4,2 triệu đồng / năm cho các dòng xe Evo 200, Feliz S, Klara S (2022), Vento S được xem là phù hợp, tương đương với khoảng 5 năm cho một cụm pin cần thay thế để đạt hiệu suất ổn định. Khi giá xăng ngày càng gia tăng, việc sử dụng gói thuê pin ngày càng có lợi.

Giả sử giá xăng ở mức 28.000 đồng / Lít. Một chiếc xe máy xăng tiêu thụ 45 km/L sẽ cho ra số tiền 150L tương ứng với mức thuê pin một năm. Tổng quãng đường một năm đi được vượt trên 6.750 km, tương ứng với 19 km / ngày đã cho thấy việc thuê pin rất phù hợp.

Không thể phủ nhận xe điện sẽ mang lại nhiều giá trị cho môi trường. Điều quan trọng là người dùng sẽ cảm thấy những trải nghiệm liệu có phù hợp và thật sự mang lại những tiện ích sử dụng hàng ngày thoải mái hay không.

Đó là điều mà không chỉ những nhà sản xuất mong muốn, mà còn là những mơ ước của mọi người cho một phương tiện di chuyển đi lại phù hợp trong đô thị.