10 sai lầm thường gặp khi nâng cấp máy tính

Đổi cũ thay mới phần cứng ở một chiếc máy tính thoạt nghe có vẻ đơn giản, nhưng do thiếu kinh nghiệm, nhiều người vẫn mắc phải những sai lầm gây nguy hại không nhỏ tới hệ thống của mình.

1. Lựa chọn RAM không đúng

Các công ty sản xuất bộ nhớ thường cung cấp RAM phù hợp cho từng loại cấu hình, dung lượng và tốc độ khác nhau. Nếu nơi bạn đang ghé thăm không có loại RAM mà máy tính yêu cầu, hãy tìm cửa hàng khác và chọn lựa thật kỹ cho tới khi mua được đúng RAM mà mình cần.

Vì nếu lắp không đúng RAM, bạn có thể sẽ phá hỏng chiếc máy tính của mình. Và tất nhiên cửa hàng bán loại RAM sẽ không bồi thường cho những sự cố kiểu như vậy.

Sai lầm lớn nhất khi nâng cấp RAM mà ngay cả những người có kinh nghiệm thường mắc phải là quên kiểm tra giới hạn dung lượng RAM máy tính. Một số netbook và máy tính siêu nhẹ thường chỉ chấp nhận một dung lượng RAM nhất định.

Do vậy, nếu thấy một thanh RAM 4 GB có vẻ lắp vừa chiếc máy tính của bạn, đừng vội mua ngay mà hãy kiểm tra lại một lần nữa, biết đâu máy tính của bạn chỉ hỗ trợ RAM tối đa là 2 GB.

2. Lắp vi xử lý sai cách

Bộ vi xử lý (CPU) giống như bộ não máy tính, do vậy chỉ một sai sót nhỏ khi nâng cấp sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng đối với máy tính. Trên bề mặt mỗi chiếc CPU có nhiều chân nhỏ, được ráp với socket của bo mạch chủ để tạo đường dẫn lưu chuyển dòng dữ liệu trong máy tính.

Nếu một trong số những chân này bị cong vênh hay nứt vỡ, ngay lập tức máy tính sẽ gặp vấn đề. Do vậy khi cầm bộ vi xử lý trên tay hãy cẩn thận, tránh để nó tiếp xúc với bất cứ vật gì, và khi ráp vào socket, đừng quá mạnh tay mà hãy nhẹ nhàng lựa đúng chiều các chân CPU để lắp khít với socket.

Giữa CPU và bộ tản nhiệt có lớp keo tản nhiệt có tác dụng giải phóng nhiệt từ CPU sang bộ tản nhiệt. Để bảo đảm sự ổn định của toàn bộ quá trình, lớp keo này phải thật mịn, mỏng và được trải đều.

Khi thay CPU, nhiều người thường tiện tay chùi bỏ lớp keo này, hay “cẩn thận” dán đè một lớp keo mới lên lớp keo cũ. Song việc này thực ra sẽ có tác dụng ngược, vì hai lớp keo sẽ vón cục lại với nhau, khiến cho việc truyền nhiệt trở nên kém hiệu quả hơn. Để hạn chế việc này, bạn hãy lau sạch lớp keo cũ và dán một lớp keo thật mỏng trước khi gắn bộ vi xử lý mới vào đúng vị trí.

Cuối cùng, tránh sử dụng những bộ tản nhiệt không đủ điều kiện để giải phóng nhiệt cho CPU mới. Nếu bộ vi xử lý mới có tốc độ nhanh hơn so với bộ cũ, nó cũng sẽ tỏa nhiều nhiệt hơn. Do vậy trừ khi trước đó bạn đã có sẵn một bộ tản nhiệt hiệu suất cao, hãy chuẩn bị thay bộ tản nhiệt mới.

Không cần phải chi quá nhiều tiền cho những hệ thống làm mát bằng chất lỏng đắt đỏ, nhưng nếu đã sử dụng 300 USD cho bộ vi xử lý mới, hãy chi thêm khoảng 30 USD cho một bộ tản nhiệt có hiệu suất cao hơn. Bỏ thêm chừng đó tiền để bảo vệ an toàn cho khoản đầu từ 300 USD thiết nghĩ cũng là điều nên làm!

3. Lắp ổ cứng không chắc chắn

Thường thì phần khó nhất khi thay ổ cứng là công đoạn bắt ốc vít để gắn lên khay chứa, do nhiều case chỉ mở được một bên, hoặc có những linh kiện khác chắn ngang đường tiếp xúc với ổ cứng. Bạn cũng không nên nóng vội mà chỉ gắn ốc vít vào một bên, vì một khi ổ cứng bị gắn một cách lỏng lẻo, nó sẽ bị rung trong khi hoạt động, tạo nhiều tiếng ồn đồng thời làm giảm tuổi thọ của trung tâm lưu trữ dữ liệu của máy.

Nếu thấy khó lắp ổ vào khay chứa, hãy tháo hẳn khay ra, gắn ổ đĩa vào khay rồi trả về vị trí cũ. Nếu thực hiện cẩn thận ngay ở bước này, bạn sẽ có được một chiếc máy tính chạy cực “êm” và hoàn toàn yên tâm về tuổi thọ ổ đĩa của mình.

4. Bộ nguồn thiếu công suất

Sau khi nâng cấp một số phần cứng quan trọng, nhu cầu năng lượng của máy có thể vượt quá khả năng mà bộ nguồn hiện tại có thể đáp ứng. Điều này đặc biệt đúng đối với những cỗ máy vừa được nâng cấp card đồ họa – linh kiện càng mạnh mẽ bao nhiêu thì càng “ngốn” nhiều điện năng bấy nhiêu. Chẳng hạn, card đời mới GeForce GTX 295 có mức độ tiêu thụ năng lượng gấp bốn lần so với card GeForce 8600.

Do vậy trước khi nâng cấp một phần cứng nào đó, hãy dành một chút thời gian để đánh giá xem bộ nguồn hiện tại liệu có đủ khả năng để “cáng đáng” những phần cứng đó hay không. Thêm vào đó, nâng cấp lên một bộ nguồn phù hợp cũng sẽ giúp hệ thống chạy nhanh và ổn định hơn.

5. Dây cáp không được cố định gọn gàng

Bạn hào hứng với các linh kiện mới tới mức sau khi lắp đặt, bạn ngồi ngay vào máy tính và say mê thưởng thức những ưu điểm vượt trội của máy mà vẫn để các dây cáp treo lủng lẳng bên trong case? Đây là một sai lầm lớn vì nó sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình tản nhiệt của máy.

Một cơ chế tản nhiệt tốt sẽ giúp hệ thống hoạt động ổn định, đặc biệt là khi máy vừa được nâng cấp với các phần cứng mạnh mẽ hơn – cũng có nghĩa là nhiệt tỏa ra xung quanh cũng nhiều hơn. Nếu chắn ngang dòng không khí lưu thông bằng các sợi dây cáp giăng như mạng nhện, bạn đã trực tiếp làm giảm hiệu suất của quạt và bộ tản nhiệt.

Ngược lại, dây cáp trong thùng máy (case)z được bố trí gọn gàng sẽ khiến luồng khí lưu thông dễ dàng và giữ cho case luôn mát. Không cần phải quá cầu kỳ, bạn chỉ cần ra cửa hàng tạp hóa mua dây cột về để buộc các dây vào với nhau một cách gọn gàng là đủ.

6. Chuyển dữ liệu

Đây là công việc sẽ ngốn nhiều thời gian của bạn, thậm chí nếu bạn chọn sai phương pháp thì nhiều khi phải bỏ ra cả một ngày để trông chừng chiếc máy tính của mình. Đây thực sự là vấn đề lớn đối với những người bận rộn, nhất là khi bạn không thể thao tác gì trên máy tính cho đến khi quá trình chuyển dữ liệu hoàn tất.

Tuy Microsoft đã tích hợp tiện ích Easy Transfer để hỗ trợ chuyển dữ liệu trên Windows 7 và Vista, nhưng phần mềm này sử dụng khá phức tạp, chưa kể bạn phải chuyển toàn bộ dữ liệu sang một ổ đĩa gắn ngoài trước khi chuyển sang ổ đĩa mới.

Sẽ đơn giản và nhanh chóng hơn nhiều nếu bạn sử dụng ổ cứng của các thương hiệu lớn như Seagate hay Western Digital. Chẳng hạn với ổ Seagate, bạn được cung cấp miễn phí một tiện ích mang tên DiscWizard để cài đặt lên ổ cứng muốn chuyển dữ liệu, sau đó gỡ ổ ra và kết nối với ổ cứng mới qua cổng USB và một chiếc adater SATA/IDE mua ở các cửa hàng linh kiện máy tính. Sau khi khởi chạy phần mềm, bạn tiến hành sao chép tệp tin ảnh (tệp tin lưu toàn bộ dữ liệu của ổ đĩa cũ) sang ổ mới và hoàn tất quá trình chuyển dữ liệu.

7. Nâng cấp BIOS

Nhiều người thường chỉ chăm chút cho bộ vi xử lý, RAM và card đồ họa mà hiếm khi chú ý tới BIOS, một trong số những phần cơ bản nhất ở một chiếc máy tính. Điều cần biết là một bộ BIOS mới cũng sẽ làm giảm đáng kể thời gian khởi động mà không cần nâng cấp bất kỳ một phần cứng nào khác. Giống như các linh kiện khác, nhà sản xuất cũng thường xuyên cập nhật BIOS để hỗ trợ các chuẩn hiện hành, sửa lỗi và bổ sung các tính năng mới.

Nếu máy tính của bạn đã hoạt động được một vài năm, BIOS của máy rất có thể đã bị quá hạn. Để xem BIOS có gặp vấn đề này hay không, hãy theo dõi màn hình ở những giây khởi động đầu tiên, hoặc gõ lệnh msinfo32.exe trong run và vào xem cụ thể.

Nếu BIOS bị quá hạn, bạn hãy truy cập website của nhà sản xuất để tải về phiên bản BIOS mới nhất. Trước khi cài đặt, hãy tắt hết các chương trình đang chạy, khởi chạy tiện ích vừa tải về và làm tuần tự các bước theo hướng dẫn. Tiện ích này sẽ khởi động lại máy tính, cài đặt bản cập nhật BIOS vào máy và khởi động lại một lần nữa.

Trong một số trường hợp, bạn có thể sẽ phải ghi tiện ích này ra ổ CD hoặc lưu vào ổ ảo và cài đặt từ đây. Một điều cần nhớ là không được ngắt kết nối hay xen ngang quá trình cập nhật vì việc này sẽ dẫn đến những nguy hại không thể lường trước cho máy tính.

8. Card đồ họa

So với những linh kiện máy tính khác, lỗi nâng cấp card đồ họa xảy ra thường xuyên nhất do sơ xuất của người dùng. Việc nâng cấp card đồ họa thường gặp trục trặc do 4 yếu tố sau:

1. Giao diện bus
2. Bộ nguồn
3. Kích thước khe cắm
4. Phiên bản hệ điều hành

Nếu đang chuẩn bị mua một chiếc card đồ họa mới, bạn cần kiểm tra cả 4 yếu tố trên để biết chắc rằng máy tính của mình có hỗ trợ loại card đó hay không. Các máy đời cũ và máy thuộc dòng bình dân có thể mang giao diện AGP thay vì giao diện PCI-Express phổ thông.

Bên cạnh đó, bộ nguồn của các máy tính loại này thường khá yếu, có thể không đủ sức hỗ trợ những card đồ họa hiệu suất cao hiện nay. Hãy kiểm tra công suất của card đồ họa để đảm bảo nguồn điện mà PC cung cấp đủ dùng cho nó.

Thêm vào đó, bạn cũng cần kiểm tra xem card đồ họa định mua có lắp vừa khe cắm ở case, và có hỗ trợ driver dành cho hệ điều hành đang sử dụng hay không.

9. Tái kích hoạt Windows

Sau khi nâng cấp một hoặc một vài phần cứng quan trọng, Windows có thể sẽ yêu cầu bạn kích hoạt lại hệ điều hành nhằm kiểm soát hành vi gian lận bản quyền. Ở lần đầu kích hoạt, thông tin bản quyền được Windows lưu lại cùng với những thông số cơ bản của máy như bo mạch, bộ vi xử lý, card đồ họa… bên cạnh số series của một vài linh kiện khác.

Giống như vân tay con người, Windows dùng nó để nhận dạng cấu hình thực tế của máy tính mỗi lần khởi động. Nếu một hoặc một vài bộ phận nào đó bị thay đổi, Windows có thể sẽ yêu cầu bạn kích hoạt lại hệ điều hành.

Tất nhiên đây là một việc rất bình thường nên bạn không phải lo lắng gì, trừ khi bạn đang sử dụng một bản Windows “lậu”. Để kích hoạt lại Windows, bạn cần phải nhập mật khẩu quản trị và có thể cả mã số kích hoạt đi kèm với phiên bản hệ điều hành mà bạn đang sử dụng, do vậy, hãy chuẩn bị đầy đủ những dữ liệu này trước khi tiến hành nâng cấp.

10. Nâng cấp bộ thu – phát Wi-Fi

Nhiều người mua một thiết bị thu phát Wi-Fi, cắm vào máy tính và bắt đầu sử dụng mà không hề để tâm đến việc thay đổi thiết lập của hệ thống, như vậy là họ đã để ngỏ cửa cho bất kỳ ai sử dụng mạng không dây này. Do vậy sau khi mua thiết bị này, ít nhất bạn cũng nên đặt lại mật khẩu để chiếm quyền quản trị nhằm tránh những rắc rối về sau.

Một sai lầm thường gặp nữa khi sử dụng Wi-Fi là việc người dùng “lười” cập nhật firmware cho bộ thu phát. Bộ thu phát chuẩn 802.11n thường có một menu quản trị dùng để kiểm soát hệ thống và cài đặt các phiên bản firmware mới chạy trên chính đầu thu đó, nhưng rất ít người để ý đến menu này. Nếu bạn chưa từng cập nhật cho bộ thu phát Wi-Fi, hãy đăng nhập ngay vào tài khoản quản trị và thực hiện việc này càng sớm càng tốt. Sau khi nhấn nút cập nhật, đừng nên can thiệp gì cho đến khi nó tự khởi động lại, báo hiệu quá trình cập nhật đã hoàn tất.